در دوران بارداری، جنین در درون کیسه ای پر از محتویات مایع قرار دارد که به آن کیسه آمنیوتیک می‌گویند. این کیسه معمولا قبل از بدنیا آمدن نوزاد، دچار پارگی شده و در همین حین مایه آمنیوتیک درون آن به بیرون از واژن راه پیدا کرده و خارج می‌شود. اغلب پاره شدن کیسه آب، با دردهای ناگهانی همراه است. حال گاهی کیسه آب زودتر از موعد یعنی به عنوان مثال قبل از هفته ۳۷ بارداری دچار پارگی شود، یعنی پارگی کیسه آب زودرس رخ داده است. گاه این مورد سبب شده تا فرد ناچار به زایمان زودرس شود اما در همه موارد این مسئله وجود ندارد.
در برخی موارد موارد ۲۴ ساعت پس از پارگی کیسه آب نوزاد به دنیا می‌آید. هرچقدر کیسه زایمان زودتر از موعد زایمان دچار پارگی شود، مادر و جنین در معرض خطرات جدی‌تری قرار می‌گیرند.
در برخی از بارداری ها، کیسه آب به طور طبیعی پاره نمی‌شود. به عنوان مثال تا هفته‌ی ۴۱ بارداری همچنان این کیسه سالم است. در این صورت، متخصص زنان حین زایمان، اقدام به پارگی آن می‌کند تا جنین بتواند خارج شود.
علائم پارگی کیسه آب
- برخی از افراد ممکن است حس کنند که مایعی از واژن آن‌ها درحال چکه کردن است، که نمی‌توانند آن را کنترل کنند.
- خیس شدن لباس زیر به طوری که فرد حس کند ادرار کرده است یا اینکه ترشحات واژن شدیدی دارد.
- در حالت ایستاده مقدار زیادی از مایع به طور مداوم سمت پایین جریان پیدا می‌کند.
- خروج ناگهانی مقدار زیادی مایع شفاف از واژن
نکته: توجه کنید زمانی که کیسه آب دچار پارگی می‌شود، از هیچ طریقی نمی‌توانید از ادامه خروج مایعات از این کیسه به بیرون از واژن جلوگیری کنید.
تفاوت بین مایع آمنیوتیک و ادرار و ترشحات واژن
- ادرار بوی تندی دارد اما مایع آمنیوتیک بی‌رنگ و بی‌بو است.
- ترشحات واژن معمولاً رقیق و سفید می‌باشد.
اگر حس کردید که مایعی از واژن شما در حال خروج است با استفاده از پد یا دستمال کاغذی بررسی کنید که رنگ، بو و غلظت آن چگونه است تا بتوانید تفاوت مایع آمنیوتیک و ادرار یا ترشحات واژن را به درستی تشخیص دهید. اگر هر زمان که حس کردید، کیسه آب شما پاره شده است فورا به بهترین متخصص زنان و زایمان مراجعه نمایید.
احتمال ایجاد پارگی زودرس کیسه آب چقدر است؟
پارگی زودرس کیسه آب در ۱۰ درصد زایمان‌ها ممکن است، اتفاق بیفتد و باعث ایجاد مشکلاتی شود. برخی از معضلات آن را نام خواهیم برد:
- اگر قبل از ۳۷ هفتگی کیسه آب پاره شود، ممکن است مایع کافی در رحم باقی نماند تا رشد ریه‌های نوزاد کامل شود و احتمال تولد نوزاد نارس افزایش می‌یابد.
- جدا شدن جفت از رحم
- پدید آوردن پیچیدگی‌هایی در بند ناف (بند ناف ممکن است اطراف یا زیر سر نوزاد قرار بگیرد)
- عفونت در فرد باردار یا جنین
علت پاره شدن زودرس کیسه آب
در اغلب موارد علت پارگی زودرس کیسه آب مشخص نیست اما در ادامه موارد تاثیرگذار در به وجود آمدن آن را اشاره می‌کنیم:
- عفونت رحم، دهانه رحم یا واژن
- سیگار کشیدن در دوران بارداری
- هرگونه جراحی یا بیوپسی از دهانه رحم
- تغذیه نامناسب یا کم آبی بدن
- کشش بیش از حد کیسه (به علت فشار نوزاد به غشاء یا اینکه میزان زیاد مایع آمنیوتیک)
- معاینات دهانه رحم که در معاینات هفتگی واژینال و پس از هفته سی و هفتم آغاز می‌شود احتمال پارگی زودرس کیسه آب را سه برابر افزایش می‌دهند.
- اگر در حین بارداری‌های قبلی دچار پارگی زودرس کیسه آب شده‌اید ممکن است در بارداری‌های بعدی نیز این مشکل برای شما پیش بیاید.
به طور معمول با حرکت سر نوزاد به سمت لگن، کیسه آب پاره می شود و سپس در طی چند ساعت انقباضات رحمی موجب تولد نوزاد می‌شود اما اگر ۲۴ تا ۴۸ ساعت پس از پارگی کیسه آب انقباضات شروع نشود، پزشک جهت جلوگیری از خطر عفونت مجبور است زایمان را به روش‌های دیگر شروع کند. رحم تا زمان تولد نوزاد مایع آمنیوتیک را تولید می کند بنابراین در حین انقباضات رحمی نیز ممکن است احساس خروج مایع از واژن را داشته باشید.
نکاتی جهت پیشگیری از پارگی زودرس کیسه آب
هیچ موردی را نمی‌توان عامل قطعی برای پیشگیری از بروز پارگی کیسه آّب در نظر گرفت اما این موارد می‌تواند تا حدودی تاثیر مثبت در این روند بگذارند.
- افزایش مصرف ویتامین C: بعضی از مطالعات نشان داده‌اند که مصرف ویتامین C می‌تواند باعث تقویت کیسه آب شود.
- افزایش مصرف امگا۳: مکمل‌های اسید چرب با کیفیت بالا نیز جهت کاهش التهابات و کاهش فشار به کیسه آب می‌شود.
- عدم انجام معاینات واژینال به صورت مکرر: هیچ معاینه واژینالی نمی‌تواند زمان زایمان را مشخص نماید اما هر بار معاینه واژینال می‌تواند خطر ابتلا به عفونت یا پارگی زودرس کیسه آب را افزایش دهد بنابراین تا جایی که امکان دارد از انجام معاینات غیرضروری باید خودداری شود.
بعد از پارگی کیسه آب، پزشک چه اقداماتی انجام می‌دهند؟
هنگامی که شما سریعا بعد از پارگی کیسه آب به دکتر خود مراجعه می‌کنید، ابتدا اندازه سوراخ و میزان پارگی مورد بررسی قرار می‌گیرد. فشار خون و درجه حرارت بدن از مواردی است که در همان لحظه های اول مورد بررسی قرار می‌گیرد. یکی از مهمترین مواردی که باید حتما به آن توجه ویژه شود، بررسی از نظر عفونت است زیرا ممکن است عوارضی شدید برای جنین به همراه داشته باشد.
آیا با وجود پارگی کیسه آب می‌توان زایمان طبیعی انجام داد؟
بسیاری از خانم ها سوال دارند که آیا می‌توانند در این حین هم زایمان طبیعی داشته باشند یا خیر؟ آیا فقط می‌توان بعد از آن زایمان سزارین انجام داد؟ باید ذکر کنیم که در صورتی که شرایط بیمار و انقباضات رحمی مناسب باشد، می‌توان زایمان طبیعی انجام داد.
